GIẢNG GIẢI KINH ĐOẠN GIẢM

Không Có Kiến Thức Của Con Người

Người hành thiền khi đi phải biết rằng mình đang đi. Lời dạy này của Đức Phật trong kinh Đại Niệm Xứ có thể bị những người ngu dốt xem thường. Đối với họ lời dạy ấy không có chút gì đáng kể vì sự hiểu biết mà bài kinh nói đến ngay cả những con vật như chó, mèo,… cũng có. Để loại trừ sự hiểu lầm này, chú giải đã giải thích lời tuyên bố ấy và sự giải thích của chú giải không phải là một sự sửa sai lại kinh điển Pāḷi hay một sự thêm thắt gì vào đó mà, có thể nói, đó chỉ là một sự xác chứng hợp với tinh thần của Phật-Pháp (Buddha-Dhamma) mà thôi.

Theo chú giải, thực sự rằng khi đang di chuyển (đi) ngay cả một con chó cũng biết rằng nó đang di chuyển. Nhưng để biết rằng cái đang di chuyển ấy hợp với kinh Đại Niệm Xứ thì lại trái ngược hoàn toàn với tâm của một con vật. Đối với những con vật và những người bình thường không hành chánh niệm sẽ không biết được rằng họ đang di chuyển ở từng khoảnh khắc của việc bước. Họ cũng không biết được rằng những bước chân nối tiếp nhau bao hàm trong tiến trình ấy là do ước muốn đi tạo ra. Đôi lúc một người có thể nhất thời biết những gì mình đang làm nhưng nói chung họ luôn đãng trí và chìm đắm trong những suy nghĩ không dính dáng gì đến những gì họ đang làm.

Hơn nữa, ý thức của họ gắn liền với niềm tin vào tự ngã. Họ tin rằng thân và tâm của họ vẫn giữ nguyên như vậy bất kể thời gian và không gian có thay đổi. Họ không thể vượt qua được cái ảo tưởng này do sự hay biết bình thường không phải là hoạt động của chánh niệm (nghĩa là nó không làm cho họ có chánh niệm được). Sự hay biết bình thường thậm chí còn có thể củng cố cho niềm tin vào tự ngã hay ngã kiến của họ. Và điều này không liên quan gì với chánh niệm vốn được Đức Phật nhấn mạnh trong kinh Đại Niệm Xứ.

Khi định tâm phát triển, người thực hành chánh niệm học cách để phân biệt giữa thân và tâm. Người ấy phân biệt được tính cứng và chuyển động của thân khác với tâm; người ấy biết tính cứng và chuyển động này xuất hiện do ước muốn chuyển động (khởi lên) như thế nào, người ấy cũng thấy được sự biến mất của ước muốn và chuyển động ở từng sát-na ra sao. Trong khi đi người ấy quan sát và nhận thức rõ tính không liên tục và sự tan biến trong sáu động tác hay nhiều hơn sáu động tác ở mỗi bước vị ấy bước.